تولید گلاب از گل محمدی
گلاب به حاصل تقطیر گلهای سرخ محمدی و از خانواده Rosaceae تازه چیده شده و مخلوط آن با آب تحت روشهای مختلف با شرایط خاص که اسانس اضافی آن از محلول آبکی جدا شده است، اطلاق میگردد. گلاب در ایران به دو روش سنتی و صنعتی تولید میگردد.
تولید سنتی گلاب
تولید گلاب به روش سنتی از قدیمالایام در ایران مرسوم بوده است. گلاب اولین بار توسط ابوعلیسینا استخراج و گوهر گل سرخ یا جوهر گل سرخ نام گرفته است. در تولید سنتی گلاب مقادیر مشخصی از گل محمدی و آب را که به ازای هر کیلوگرم گل یک لیتر میباشد در یک دیگ مسی محصول میریزند و سپس درپوش روی دیگر را قرار داده و با تعبیه نمودن واشر لاستیکی مابین دیگ و درپوش دیگ که باعث جلوگیری از نشست بخارات میباشد، محکم میبندند. روی در دیگ سوراخی وجود دارد که به لولههای استیل یا آلومینیومی متصل و سر دیگر لوله به ظرف مسی که پاچ مینامند منتهی میشود و بخارات حاصل از تقطیر پس از عبور از این لوله در پاچ مسی که در داخل آن آب و یا آب سرد قرار دارد به تدریج سرد شده و گلاب حاصل میشود مدت زمان گلابگیری در روش سنتی معمولا 5 تا 7 ساعت میباشد و از یک کیلوگرم گل محمدی 1.5 کیلوگرم گلاب بدست میآید که 500 گرم اولیه بسیار خوشبو و غلیظتر است.
تولید صنعتی گلاب
در تولید گلاب بروش صنعتی از ماشین آلات پیشرفته که قطعات آن از استیل زنگنزن میباشد، استفاده میشود. ابتدا گل محمدی و آب در دیگهای استیل قرار گرفته و با حرارتدادن غیر مستقیم که معمولا بخار آب میباشد، از لابلای مخلوط گل و آب عبور داده میشود. مراحل تقطیر انجام و بخارات حاصله در مبردها که دارای لوله آب با جریان آب سرد میباشند، خنک و به مایع تبدیل میگردند و سپس به مخازن استیل گلاب منتقل میشوند. از این مرحله عملیات پاستوریزاسیون و صاف نمودن گلاب شروع میگردد و پس از گرم نمودن گلاب تا 80 درجه سلسیوس ، از فیلترهای مخصوص کاغذی یا پلاستیکی بسیار ریز عبور داده شده و سپس در منبع پرکردن بطریها قرار میگیرد. گلاب همچنان که داغ میباشد به داخل بطریهای شیشهای یا پلیاتیلن که قبلا با آب داغ شسته شده و میکروبزدایی گردیده هدایت و پس از دربندی با درب آلومینیومی یا پلاستیکی غیر قابل نفوذ ، بر روی بطریها برچسبگذاری میشود و در داخل کارتن قرار میگیرند. در روش صنعتی با توجه به رعایت موازین مختلف در حین تولید و بستهبندی، گلاب حاصله از نظر ویژگیهای فیزیک و شیمیایی و میکروبی مطابق استاندارد خواهد بود. عطر گل محمدی بصورت لایه زرد رنگ و چرب مانند ، سبک ، ، غیر محلول و نیمه جامد با توده کریستالی در حین تقطیر بر روی سطح گلاب قرار میگیرد.
ویژگی فیزیکی و شیمیایی گلاب
گلاب باید از آب کاملا بهداشتی تولید گردد.
گلاب باید کاملا زلال ، بیرنگ ، بدون سرد و رسوب و فاقد ذرات خارجی باشد.
دارای بوی مطبوع گل سرخ ، مزه مایل به تلخی ، فاقد بوی پختگی و ترشیدگی و دارای طعمی مطبوع و مختصری مایل به تلخی باشد.
میزان اسانس گلاب حداقل 12 میلی گرم در 100 سانتیمتر مکعب باشد.
عدم استفاده از اسانسهای تقلبی و سنتزی در تولید گلاب.
مطابق بودن گلاب با فاکتورهای PH ، وزن مخصوص ، عدد اسیدی ، عدد استر ، عدد اکسیداسیون و الکل اتیلیک طبق استاندارد ملی ایران.
از بطریهای شیشهای شفاف نو ، استریل شده و بدون حباب هوا و یا ظروف پلاستیکی پلی اتیلن که جهت مصرف مواد غذایی مناسب باشد استفاده شود.
از درب غیرنفوذ آلومینیومی و یکبار مصرف استفاده شود.
دارای برچسب مناسب حاوی درج اطلاعات شامل: نام کالا ، میزان اسانس ، تاریخ تولید و انقضا ، حجم بطری ، سری ساخت ، نام و نشانی تولید کننده باشد.
از کارتنهای مناسب و مقاوم جهت بستهبندی استفاده شود و نوع بستهبندی و شکیل باشد.
ویژگیهای میکروبیولوژی گلاب
گلاب باید قبل از بستهبندی و عرضه به بازار کاملا پاستوریزه و میکروبزدایی شود و آزمون هفت فاکتور میکروبی زیر جهت مطمئن بودن و هماهنگی با استانداردهای ملی برای آن انجام میشود.
شمارش کلی باکتریهای هوازی فروفیل
باکتریهای کلیفرم
استرپتوککهای گروه D لانسفید
پزودومونای آئروژینوزا
کلستریدیومهای احیا کننده سولفیت
کپکها
مخمرها
مصارف گلاب
گلاب با طبیعت گرم در صنایع غذایی و در تهیه شربتها ، خوشبو نمودن شیرینیجات و در صنایع دارویی و آرایشی در خوشبو نمودن تعدادی از داروها و پمادها بکار میرود. در طب سنتی از گلاب جهت دفع دلدرد شدید و از مخلوط گلاب و نبات برای تقویت اعصاب معده و رفع درد معده ، خونریزی و از مخلوط گلاب و سرکه جهت شتسوی دهان استفاده میشود. بوییدن و مالیدن گلاب به بدن باعث معطر شدن و ایجاد نشاط و تقویت اعصاب ، قلب ، حواس و رفع سردرد میگردد.