تـرمــه terma
با سابقهترين دستباف كشورمان كه قرنها معرّف هنر و صنعت بافندگي استان يزد بوده است و توليد آن در ايران به طور عمده منحصر به شهر يزد ميباشد ترمه است؛ زيرا قبل از اين دوران، آثاري از ترمههاي ايراني برجاي نمانده است.
ترمه ?ا تيرمه واژهايست هندي ؛ به معني درخت سروي كه خميده باشد. علت خميدگي سرو را در پارچه ترمه، برخي خضوع و خشوع آن در مقابل عظمت الهي و آفرينش هستي، معنا كردهاند و بعضي نيز سرو را به جاي ايران و خميدگي آن را به شكست اعراب (بعد از جنگ ايران و اعراب) تشبيه نمودهاند و برخي طرح ترمه را نشان اتحاد و اقتدار دانستهاند.
در مورد زادگاه ترمه گفتهها متفاوت است . برخي زادگاه ترمه را كشمير ميدانند و معتقدند اين هنر- صنعت به روايتي از ايران به كشمير راهبرده است و به روايتي ديگر تولّد و تكوين يافته، سپس در ايران ريشه دوانيده است؛ اما آنچه از تاريخ كشمير بر مي آيد اين است كه منسوجات پشمي اصلي بيگانه دارند و برازنده شاهانند و اينك كشميريها آنها را ميبافند.
طرح بتهجقه در پارچه ترمه: درباره منشاء اصلي طرح بتهجقه نظريهاي كه وجود دارد اين است كه گفتهشده اين طرح همان طرح گلهاي صفوي است. گلها? صفوي غالبا همان گلمحمدي هستند كه يك گل بزرگ در قسمت فوقاني بوته دارند و گل فوقاني به دليل بزرگي وزنش گاه خميده نشان داده ميشود و اين حالت رفتهرفته در ميان طراحان مطلوب واقع گرديد؛ تا اين كه در اواخر قرن هجدهم و نوزدهم ميلادي به صورت بتهجقه درآمد و موجوديّت اوليه خود را كه بوته گل باشد، از دست داد و تنها فرم آن باقي ماند.