كاروانسراي زينالدين مهريز استان یزد تنها كاروانسراي مدور ايران
کاروانسرای زین الدین مهریز، تنها كاروانسراي مدور ايراني است كه پنج برج پیوسته آن را حفاظت میکند.ين كاروانسرا، رباط زین الدین در فاصله 40 کیلومتری شهرستان مهریز و در مجاورت جاده سنتو قرار دارد که هر ساله پذیرای میهمانان زیادی از سراسر کشور نه تنها در ایام نوروز بلکه در طول سال است
اين بناي آجري که به دستور زين الدين گنجعلي خان ريگ در زمان شاه عباس با پلان كاملا قرينه ساخته شده کاروانسراي رباط زين الدين نام گرفت، در قرن دهم محل استقرار تفنگچيان و مستحفظان بوده و اکنون با حفظ اصالت پيشينش، به هتلي سنتي جهت اسكان گردشگران تغيير كاربري داده است.
از درب چوبي و اصلي کاروانسرا که وارد هشتي شويم، در دو سمت چپ و راست دربهاي چوبي وجود دارد كه در صورت گشوده شدن، سالني بزرگ در مقابل چشمان پديدار ميگردد كه از دو سو تا انتها به پردههاي ترمه منقش شده است.
سکوهاي آجري و گلي که روزي به مسافران ميان راه اجاره داده مي شد، امروز ملبس به پرده هاي ترمه، فرش دست باف و گليم و رخت خوابي پهن بر روي زمين و پشتيهايي دور تا دور شده، تا مامني براي مسافران كويرنشين اين كاروانسرا باشد.
رباط زين الدين، داراي پلان دايرهاي و پنج پلان نيم دايره چسبيده به ديوار هشتي است که پس از آن صحني دوازده ضلعي وجود دارد كه در اطراف آن رواقهاي سکو داري قرار دارد. در بخش شمالي رباط هم اتاقهايي است که گويا شاه نشين عمارت بوده و امروز بخشي از آن سالن غذاخوري شده و بخشي از آن نيز مفروش به فرشهاي دست باف و پشتيهاي تکيه داده به ديوار است.
اين کاروانسرا به شيوهاي کاملا متفاوت و به سبک و سياق سنتي خود درآمده و اکنون قابليت پذيرش يکصد ميهمان و گردشگر را دارد. برخلاف بسياري از ابنيه قديمي که در آميزش با تکنولوژي، معلق ميان سنت و مدرن هستند، اين ساختمان همچنان اصيل است چرا كه در انتقال تاسيسات و تكنولوژي نوين در اين هتل سنتي نهايت دقت به عمل آمده است و عليرغم تجهيز به امكانات روز اثري از ادوات و وسايل امروزي انتقال به چشم نميآيد.
در دو سوي حياط رباط زين الدين پلههايي است که مسافر کنجکاو و دوستدار آسمان را به ميهماني آسمان و سکوت کوير ميبرد تا در بلندي کاروانسرا در نور ماه و ستارهها غرق شود و در پايين نيز تا چشم كار ميكند كوير و شنزارها را مشاهده كند.