كتاب ارزشمند " زاينده رود از سرچشمه تا مرداب " نوشته آقاي دكتر سيد حسن حسيني ابري به تفصيل به حوزه گسترده زاينده رود و طومار معروف شيخ بهايي پرداخته است . كه مطالعه آن براي علاقمندان خالي از لطف نيست .

بند شاخ كنار و شاخ ميان : پس از پل قديمي ورزنه ، بند شاخ كنار آخرين بند روي رودخانه (دهانه تالاب ) جهت تنظيم و هدايت آب زاينده رود جهت مصارف كشاروزي و راه اندازي آسيابها مورد استفاده قرار مي گرفته است ، دو روستا پس از ورزنه با همين نام قرار داشته كه ساكنين اطراف تالاب روستاهاي شاخكنار و شاخميان ، ظرف 40 سال گذشته با رها كردن املاك خود به ورزنه و ديگر شهرها كوچ نموده اند . پس از بند شاخ كنار ، رودخانه شاخه شاخه مي شود و تالاب را تشكيل مي دهد و با اين بند از رودخانه زاينده رود خداحافظي و به تالاب مي پيونديم ، با اينكه اين بند زيبا هنوز در دل كوير خود مي نماياند ، اما قطعا اگر توجهي به آن نشود به زودي از ميان خواهد رفت .


سياه كوه
از جاذبه هاي مهم منطقه كوه سياه (كوه آتشفشان خاموش ) است مشرف به تالاب ، كه همگي به دامنه آن صعود كرده و منظره زيباي تالاب را به نظاره نشستيم ، سنگهاي آتشفشاني در منطقه پراكنده بود ، سنگهايي كه مي تواند زمينه تحقيقات گسترده كارشناسان باشد ، برخي از همراهان براي مصارف بهداشتي ! (سنگ پا ) مقداري جمع آوري كردند!

تپه هاي شن روان : از ورزنه 5 كيلومتر كه به سوي حسن آباد جرقويه پيش ميرويم ، پس از گذشتن از مزارع پنبه كه زمين را چون برف سفيد پوش كرده بود ، به تپه هاي شن روان مي رسيم . اين منطقه در جنوب تالاب و نقطه مقابل كوه سياه در آن سوي تالاب واقع شده است . به نظر مي رسد اين تپه ها شكل ثابتي ندارند و در اثر ورزش بادهاي دائمي و موسمي تغيير شكل مي دهند .