خانه طباطبایی ها، کاشان
یکی از زیباترین و دیدنی ترین بناهای تاریخی کاشان، خانه طباطبایی هاست که در محله سلطان امیر احمد در بافت قدیم کاشان واقع شده است. این خانه که از شاهکارهای هنر معماری قدیم به شمار می رود به وسیله مرحوم سیدجعفر طباطبایی – از تجار معروف فرش آن زمان – در سال ۱۲۵۰هجری قمری ساخته شده است. خانه طباطبایی ها همچون دیگر بناهای تاریخی آن زمان برخوردار از تزئینات مجلل و باشکوه، اصالت معماری و طراحی متناسب با فرهنگ و اقلیم خاص منطقه است. مجموعه خانه طباطبایی ها مشتمل بر ۳ بخش اندرونی بیرونی و بخش مخصوص خدمه است .مجموعه خانه تاریخی طباطبایی ها با ۴۷۰۰ مترمربع وسعت دارای ۴۰ اتاق، ۴ حیاط، ۴ سرداب (زیرزمین)، ۳ بادگیر و ۲ رشته قنات است.معماری خانه طباطبایی ها به شیوه معماری حجاب دار، گودال باغچه، متقارن و درون گر است. خانه تاریخی طباطبایی ها که به وسیله هیات امنای مرمت و احیای ابنیه تاریخی کاشان خریداری و در سال های ۱۳۷3 تا ۱۳۷۶ با همکاری شهرداری و میراث فرهنگی کاشان و با پشتیبانی مسئولان وقت وزارت و معادن و فلزات طبق نقشه اصلی و نخستین موردمرمت و بازسازی قرارگرفت در فهرست آثار ملی ایران به شماره ۱۵۰۴ به ثبت رسیده است. مجموعه تاریخی خانه طباطبایی ها هم اکنون زیرپوشش سازمان رفاهی و تفریحی شهرداری کاشان اداره می شود.
اين خانه در نزديکی خانه تاريخی بروجردی و در جوار بقعه مبارکه امامزاده سلطان امير احمد (ع-که اين بقعه نيز از آثار هنری قرن نهم و دهم می باشد) خانه با شکوهی وجود دارد و به خاطر اينکه سنگ بنای اين خانه را شخصی به نام حاج سيد جعفر طباطبايی نطنزی بنا نهاده است به خانه طباطبايی موسوم و مشهور گرديده است. اين خانه در زمينی به مساحت 4730 متر مربع و در حدود سال 1250 قمری با مهارت و هنرمندی معمار معروف کاشانی استاد علی مريم احداث گرديده است.
اين خانه مشتمل بر چهار صحن و حياط می باشد که حياط مرکزی متعلق به قسمت بيرونی و دو حياط متعلق به اندرونی و يک حياط متعلق به خدمه بوده است. قسمت اندرونی: شامل اتاق پنج دری ساده در مرکز و دو حياط در دو طرف آن و دارای سرداب هايی که بادگير ها هوارا در آن جريان می دهند که اين قسمت محل سکونت خانواده مرحوم طباطبايی بوده است .حياط ضلع شمال غربی بزرگتر و تعداد اتاق های آن بيشتر می باشد و دارای سرسرای پذيرايی مجزايی است. در زير قسمت اندرونی مخصوصاً اتاق مرکزی ، سرداب بزرگی قرار دارد که دارای مشخصات منحصر به فرد خود است و به علل مختلف از جمله : وجود بادگير ،سقف ضربی ، نوع مصالح به کار رفته در بدنه ، دو جداره بودن بدنه ،وجود حوضی که قبلاً در مرکز سرداب بوده، اختلاف ارتفاع با سطح کوچه حدود 8 تا 10 متر ، نسيم خنکی که از سطح حوض حياط مرکزی وارد زير زمين می شود ؛ همه اين عوامل باعث شده تا به خصوص در فصل تابستان 15 تا 20 درجه اختلاف دما بين زيرزمين و بيرون آن مشاهده شود.

قسمت بيرونی: شامل تالار بزرگ (اتاق شاه نشين) در مرکز با نورگيرها و پنجره های مشبک رنگی و پنجره های کناری دو جداره که عمودی باز و بسته می شود . اين اتاق دارای تزيينات نقاشی و آيينه کاری و گچ بری های جالب از جمله پنجره های مشبک گچی است که همچون پارچه توری ظريفی به نظر می رسد . در دو طرف اتاق شاه نشين اتاق های گوشواره بنا شده است در جلوی اتاق شاه نشين ، ايوانی با آيينه کاری و گچبری های جالب ديده می شود.
در طرفين تالار بزرگ دو حياط خلوت و نور گير به صورت قرينه يکديگر احداث شده است که دارای تابلو های بديع نقاشی می باشند و از نفايس آثار هنری اين ديار به شمار می آيند. اسناد و قراين نشان می دهد که هنرمند بزرگ و نقاشباشی در بار ناصرالدين شاه قاجار يعنی ميرزاابوالحسن غفاری کاشانی ملقب به صنيع الملک با مالک خانه دوستی نزديک و مراوده خانوادگی داشته است لذا به احترام دوستی که با مرحوم طباطبايی داشته در اجرای گچ بری ها و ترسيم نقاشی های اين خانه نظارت داشته است. و اين مطلب ارزش و اعتبار تزيينات خانه طباطبايي را بسيار افزايش می دهد. حياط خدمه: شامل اتاق های خدمه ، زيرزمين خدمه، آشپزخانه و اصطبل زمستانی و تابستانی می باشد که تعدادی از اتاقهای خدمه از بين رفته است .
آب خانه از دو رشته قنات دولت آبادی و نصرآبادی تأمين می گرديد است . خانه طباطبايی دارای 5 درب ورودی می باشد که ورودی اصلی به دو ورودی اندرونی و بيرونی در قسمت هشتی تقسيم می گردد. علت پيچ و خم های راهرو های ورودی جهت شکستن اختلاف ارتفاع و نداشتن ديد مستقيم است. لازم به توضيح است که خانه مسکونی وزادگاه شادروان "سپيده کاشانی" – شاعر بزرگ معاصر – نيز در مجاورت خانه تاريخی طباطبايي و در جنوب آن قرار دارد.