* ویژگى هاى معمارى قلعه تاریخى مهرپادین
قلعه تاریخى مهرپادین با 2 حصار و باروى دفاعى و برج هاى پیرامون خود، با شکوه و عظمتى خیره کننده در دشت توده آرمیده است. 9 برج مدور ساده با ارائه هاى خشتى در چهار سمت حصار بیرونى و داخلى آن مشاهده مى شود و پلانى چهار گوش دارد. همچنین دورتا دور آن را خندقى به عرض ? متر احاطه کرده است. فضاهاى داخلى قلعه در 2 حصار به ارتفاع حدوداً 5/6 متر محصور شده است.
هر 2 حصار به صورت چینه اى از خشت و گل ساخته شده و بخش فوقانى آنها فرم و شکل کنگره اى دارد. برج هاى حصار درونى قلعه با ارتفاع تقریبى
5/8متر داراى تیرکش ها و روزنه هایى براى دفاع است و از حیث تزئینات با فرم هاى هندسى و منظم به صورت خشتى ارائه مندتر از برج هاى حصار بیرونى است.
دسترسى به قلعه از جانب جنوبى است و جرزهاى آن روى ازاره سنگى به ارتفاع حدود 110سانتى متر و عرض 5/2 متر ساخته شده است. پهناى قاب ورودى 70/3 سانتى متر و مرتفع تر از دیگر نقاط است. در چوبى ورودى، دولته است و با گل میخ هاى فلزى تزئین شده است. پهناى درب 2 متر و ارتفاع آن 5/2 متراست و 2 سکوى نشیمن (پیرنشین) در پیرامون آن تعبیه شده است. سردر ورودى داراى قوسى خوش فرم و تیزه دار است و ارائه هاى برجسته با نقوش هندسى در دو طرف دیده مى شود. قسمت بالایى آن نیز داراى تیرکش و تزئینات چلیپایى است. در فاصله بین در اول (حصار بیرونى) و در دوم (حصار درونى)، فضاى هشتى با پوشش چهار بخشى وجود دارد. در این فضا 2صفه 2 اشکوبه (دو طبقه) به عرض 5/2 متر و ارتفاع 1 متر با پوشش تاق آهنگ به صورت جفت یا قرینه ساخته شده و از فضاى زیرین آن جهت نگهدارى کالا استفاده مى شده است. پس از عبور از ورودى به شاه کوچه یا گذر اصلى قلعه مى رسیم که جهت آن شمالى- جنوبى و به پهناى 30/3متر است، کوچه ها و گذر هاى فرعى قلعه، شرقى- غربى و به عرض حدود70/1 متر هستند. ساماندهى فضاهاى داخلى قلعه داراى نظمى خیره کننده است.
درون قلعه فضاهاى گوناگونى از قبیل اصطبل، بخش مسکونى (شاه نشین و عام نشین)، انبار نگهدارى کالا، فضاى عمومى یا مذهبى و … به چشم مى خورد. فضاى شاه نشین یا ارباب نشین قلعه در مرتفع ترین بخش بنا (بالاى فضاى ورودى) قرار دارد و بر تمامى فضاهاى داخلى و محوطه خارجى مشرف است. پوشش بیشتر فضاهاى درونى، تاق آهنگ است و داخل آنها تاقچه و رف وجود دارد.
اتاق هاى اشکوب پایین جهت نگهدارى احشام و طبقه فوقانى جهت سکونت و زندگى مردم بوده است. امکان دستیابى به طبقه بالایى از طریق راه پله اى باریک و خشتى میسر مى شود. فضاهاى داخلى اندود کاهگل شده اند و اندازه خشت هاى استفاده شده در ساختار کالبدى آنها 23*23 سانتى متر است. برج هاى داخلى قلعه 2 اشکوبه است، پوشش اشکوب اول گنبدى است و راه پله به سمت بالا بصورت مدور و مارپیچى است. ارتفاع برج هاى داخلى از لب حصار تا بالا 30/2 و ارتفاع حصار داخلى 6 متراست. ضخامت جرز برج داخلى 60سانتى متر و قطر برج هاى داخلى در قسمت پایین حدود 10 متر است. در قسمت شرقى قلعه، چاه قنات عمیقى به چشم مى خورد که احتمالاً آب مورد نیاز قلعه از این مکان تأمین مى شده است. فاصله میان 2حصار در ضلع جنوبى 15 متر و در ضلع شرقى 5/8متر است. در این فاصله فضاهاى متعددى شکل گرفته است. متأسفانه به دلیل گذشت زمان و نیز عدم توجه کافى، این قلعه زیبا در معرض تخریب، فرسایش و نابودى است. در سال هاى گذشته برخى اقدامات جزئى مرمتى و حفاظتى در بنا صورت گرفته است که با توجه به نیازهاى مرمتى و اهمیت بنا بسیار کم و ناچیز است.

ساشا ریاحى مقدم